Opcje na stopę procentową

Opcja na stopę procentową to prawo które umożliwia ale nie nakazuje do złożenia depozytu / ulokowania kredytu po określonej stawce. Opcje na stopy procentowe (Interest Rate options) umożliwiają zabezpieczenie się przed wzrostem kosztów kredytowych (na skutek wzrostu stawki zmiennej o którą oparty jest kredyt, np. WIBOR 1M) lub spadkiem przychodów odsetkowych (na skutek spadku stawki zmiennej, o którą oparte są przychody z depozytu, np. WIBOR 1M). Opcje na stopy procentowe podlegają podobnym regulacjom i podziałom, które maja zastosowanie w przypadku opcji walutowych. Tutaj również wyróżniamy dwa podstawowe typy opcji;

* opcję kupna stawki procentowej – w tym przypadku nazwaną caplet
* opcję sprzedaży stawki procentowej – nazwaną floorlet.

Pojedyncze transakcje opcyjne przytoczone powyżej mają podobnie jak opcje walutowe jeden poziom strike, datę zapadalności i wartość premii. Jednakże z uwagi na ich budowę mogą służyć więc za zabezpieczenie tylko pojedynczego okresu odsetkowego nie jest zbyt popularne wykorzystanie tych instrumentów w strategiach. Zabezpieczenie kilku okresów odsetkowych przy pomocy jednego instrumentu opcyjnego jest oczywiście możliwe i sprowadza się do wyznaczenia serii następujących po sobie transakcji caplet lub florlet. Wówczas strategie takie nazywają się odpowiednio Cap i Floor i są to najpopularniejsze instrumenty wśród klientów korporacyjnych. Opcjami na stopę procentową handluje się głównie na rynku OTC i w przeciwieństwie do rynku swapowego spora część obrotu na tych instrumentach jest generowana przez klientów instytucjonalnych. Cena opcji na stopę procentową może być wyrażona:

* w stopie procentowej dodawanej (w przypadku zakupu opcji) do kosztu rozliczenia opcji w przyszłości
* zdyskontowanej wartości przyszłych przepływów pieniężnych, ukazanych jako pojedyncza wartość płatna w dacie zwarcia transakcji opcyjnej
* przyszłej wartości przyszłych przepływów pieniężnych, ukazanych jako pojedyncza wartość płatna w dowolnym momencie w przyszłości

Można również przyjąć, iż do worka z napisem opcje na stopę procentową zwykło się wrzucać również wszystkie swapcje, opcje na opcje na stopę procentową, czy opcje w których aktywem bazowym są indeksy powiązane ze stopą procentową (np. różnica pomiędzy wartością IRS 5Y a WIBOR 6M).
Na rynku opcji na stopę procentową podobnie podobnie jak na rynku walutowym wyróżnia się cztery podstawowe strategie, stosowanie w celu zabezpieczenia określonych poziomów stawki zmiennej;

* zakup opcji caplet (cap) – zabezpieczenie dla kredytobiorcy, nabywa on prawo do zaciągnięcia kredytu po określonej stawce, płacąc za to prawo określoną premię
* zakup opcji floorlet (floor) – zabezpieczenie dla inwestora, nabywa on prawo do ulokowania depozytu po określonej stawce, płacąc za to prawo określoną premię
* sprzedaż opcji caplet (cap) – produkt dla inwestora, nabywa on obowiązek do ulokowania depozytu po określonej stawce, otrzymując za to prawo określoną premię
* sprzedaż opcji floorlet (floor) – produkt dla kredytobiorcy, nabywa on obowiązek do zaciągnięcia kredytu po określonej stawce, otrzymując za to prawo określoną premię

Wycena

Wycena opcji na stopę procentową odbywa się w oparciu o model Blacka – Scholesa i opiera się na poziomie zmienności aktywa, którego zmiany ceny ma obrazować. Zmienność ta nie jest niczym innym jak przewidywaniem przyszłego odchylenia standardowego na koniec zadanego okresu odsetkowego (lub na koniec każdego z podokresów odsetkowych). Pozostałe parametry wpływające na wycenę opcji na stopę procentową to: poziom strike, nominał opcji, czas trwania kontraktu, sposób płatności premii opcyjnej i odniesienie poziomu strike do stawki transakcji zerokosztowej (IRS).

Zalety

# Profil zakupionej opcji ogranicza wartość straty nabywcy opcji do wysokości zapłaconej premii, zysk nabywcy może być praktycznie nieograniczony
# Możliwość zastosowania zarówno w przypadku hedgingu jak i spekulacji
# Możliwość tworzenia dowolnych strategii opcyjnych odzwierciedlających oczekiwania rozwoju sytuacji rynkowej na rynku stopy procentowej
# Możliwość sprzedawania opcji na stopę procentową

Wady

# Konieczność ustalenia pożądanego harmonogramu amortyzacji przed zawarciem transakcji (dotyczy to transakcji cap i floor – amortyzowanych)
# Brak ciągłości wszystkich zmiennych rynkowych na niektórych rynkach, niezbędnych do określenia cen specyficznych złożeń lub typów opcyjnych