Lokata

Lokata jest najpopularniejszym instrumentem depozytowym, przeznaczonym dla podmiotów chcących osiągać dochody odsetkowe. Najważniejszym parametrem lokaty jest jej rentowność, która najczęściej jest wyrażana w skali roku (per annum). Ten parametr informuje o tym jakie odsetki będą należne w dacie zapadalności lokaty. Aby móc porównać atrakcyjność dwóch różnych lokat należy porównywać lokaty o takiej samej skali rentowności (tzn. na przykład lokatę gwarantującą 5,00% p.a. z lokatą gwarantującą 5,05% p.a.). Sposób przedstawiania rentowności lokat bankowych może nieco zmylić niedoświadczonego ciułacza. Może on bowiem myśleć iż korzystniejsza będzie dla niego lokata gwarantująca odsetki 10% w skali dwóch lat niż np. 6,00% p.a. Podstawową i raz jeszcze przytaczaną zasada jest więc porównanie tych samych skali rentowności. Kolejną ważną informacją jest również tzw. baza odsetkowa, która określa sposób naliczania odsetek. Generalnie zwykle mamy do czynienia z jedną z poniższych baz odsetkowych:

Act/365 – odsetki od lokaty naliczane są wg formuły:

• I = (N x % x d) / 365

gdzie:
I – odsetki od lokaty
N – Nominał lokaty
% - wartość stawki procentowej w ujęciu p.a.
d – liczba dni lokaty
365 – liczba dni w roku

Act/360 – odsetki od lokaty naliczane są wg formuły:

• I = (N x % x d) / 360

gdzie:
I – odsetki od lokaty
N – Nominał lokaty
% - wartość stawki procentowej w ujęciu p.a.
d – liczba dni lokaty
360 – liczba dni w roku

Różnica w powyższych bazach odsetkowych jest minimalna (lokaty różnią się tylko ilością dni w roku, przyjmowaną do wyliczeń) jednakże dość istotna. Wysokość odsetek liczona bowiem wg formuły Act/365 będzie zawsze niższa niż ta liczona wg formuły Act/360. Należy więc przy porównaniu rentowności dwóch lokat sprawdzić czy obie oparte są na takiej samej bazie.
Lokaty generalnie dzielą się na lokaty o stałym oprocentowaniu i lokaty o zmiennym oprocentowaniu. I o ile w przypadku tych pierwszych sposób naliczenia odsetek jest bardzo prosty (rentowność znana jest z góry), o tyle lokaty oparte o zmienną stawkę procentową są nieco bardziej skomplikowane. W tym przypadku bowiem inwestor w momencie złożenia depozytu nie zna ostatecznej wartości odsetek, które zostaną mu wypłacone. Ich wysokość zależy bowiem od różnych czynników, które mogą być opisane za pomocą:

• WIBOR (lub inna stopa IBOR dla lokat w innych niż PLN walutach)
• WIBID (lub inna stopa IBOR depozytowa dla lokat w innych niż PLN walutach)
• Stopa kredytu lombardowego
• Stawka inflacji, itd.

W tym przypadku o wysokości odsetek od lokaty decyduje wysokość jednego z powyższych parametrów na pewien określony dzień w przyszłości. Banki często nazywają lokatami opartymi o zmienne oprocentowanie lokaty, w których rentowność jest wyrażona jako pewien stały parametr (np. 5,00%) który może być zmieniony poprzez bank przyjmujący lokatę. Warto jednak zauważyć, że tego typu lokata nie opiera się o żaden powszechnie dostępny indeks, a wysokość odsetek zależy od autorytatywnej decyzji banku. Dlategoteż lokaty tego typu stanowią gorszą alternatywę lokowania w stosunku do innych dostępnych instrumentów lokacyjnych. Maksymalna wysokość odsetek każdej lokaty nie może przyjmować wartości większych niż stawka WIBOR (lub LIBOR dla lokat walutowych) dla danego okresu. Jeżeli więc stawka odsetek dla lokaty rocznej wynosi 8,00% p.a., a WIBOR 1Y wynosi 5,00% p.a. oznacza to, że w warunkach lokaty MUSZĄ istnieć dodatkowe warunki, których spełnienie determinuje wysokość wypłaconych odsetek (owe 8,00%). Zapewne brak spełnienia tych warunków spowoduje spadek rentowności składanej lokaty poniżej poziomu WIBOR 1Y. Należy tutaj zauważyć, iż im wyższy poziom maksymalnych odsetek tym prawdopodobieństwo ich osiągnięcia mniejsze (w myśl zasady: nie ma zysku bez ryzyka).

Wycena

Maksymalna rentowność lokaty przyjmuje wartości mniejsze niż stawka WIBOR (lub LIBOR dla lokat walutowych) dla danego okresu.

Zalety

• Powszechność instrumentu
• Płynność (możliwość wycofania depozytu w każdej chwili)
• Możliwość składania na lokacie dowolnych kwot
• Możliwość negocjacji warunków indywidualnych w przypadku lokat o większym nominale
• Możliwość wyboru sposobu naliczania odsetek (stałe, zmienne)

Wady

• Koszty zerwania lokaty przed terminem jej zapadalności
• Negocjacje w zakresie warunków indywidualnych dostępne dla lokat o większych nominałach