 |
 |
 |
 |
 |
|
|
|
|
|
Interest Rate Swap (IRS) jest umową pomiędzy dwoma stronami, w której ustalają one przyszłą wymianę strumieni odsetkowych w jednej walucie, na określonych w umowie warunkach. Strony uzgadniają przyszłe wzajemne przepływy, ich daty oraz sposób ich naliczenia, a następnie zgodnie z warunkami transakcji dokonują ustalonych wymian. Ideą transakcji IRS jest ustalenie takich warunków wymiany, które w momencie zawarcia transakcji są sobie równoważne, a wycena bieżącej wartości transakcji IRS jest równa 0. Wartość transakcji IRS zmienia się po jej zawarciu (ale nie dla wszystkich jej typów) i jeżeli ideą zawarcia transakcji IRS było nie zabezpieczenie pozycji stopy procentowej (z tytułu posiadanego kredytu bądź depozytu), a osiągnięcie zysku z tytułu samej spekulacji na tym instrumencie wartość ta przedstawia bieżący wynik na transakcji. Spekulanci będą więc w naturalny sposób interesowali się częstą wyceną bieżącej wartości transakcji IRS. Problem ten w nieco mniejszym stopniu dotyczy zabezpieczających się gdyż podmioty te interesują się wynikiem ekonomicznym zabezpieczenia, który jeśli transakcja IRS dokładnie odzwierciedla przepływy z tytułu posiadanej pozycji stopy procentowej, jest stały. Wyróżnia się cztery podstawowe typy transakcji IRS:
Kredytobiorca posiada pięcioletni kredyt w PLN oparty o stopę WIBOR 1M + 1,00% p.a.. Kredytobiorca obawia się wzrostu stopy WIBOR 1M w najbliższym okresie. Kredytobiorca zawiera transakcję IRS, w której umawia się z bankiem, iż przez najbliższe 5 lat bank będzie płacił Kredytobiorcy odsetki od ustalonego kapitału w wysokości WIBOR 1M, Kredytobiorca zaś płacił będzie bankowi odsetki od tegoż samego kapitału w wysokości np. 5,00%. Kredytobiorca nie obawia się więc wzrostu stawki WIBOR 1M w okresie kredytu, gdyż wie, iż jego maksymalny koszt finansowania wyniesie 5,00% (z tytułu swapa) + 1,00% (jako marża banku kredytującego, która nie była przedmiotem transakcji IRS).
Transakcja IRS jest transakcją z reguły zerokosztową. Oznacza to, iż standardem rynkowym jest brak jakichkolwiek opłat i prowizji z tytułu zawarcia takiej transakcji. Jednakże porównanie warunków oferowanych przez różne instytucje jest ważne o tyle, iż każda z nich może oferować różne parametry pozornie tej samej transakcji. Kredytobiorca z przykładu powyżej będzie zapewne zainteresowany uzyskaniem jak najniższej wartości stawki stałej, w oparciu o którą będą naliczane przyszłe odsetki. Dlatego też jest spora różnica pomiędzy stawką transakcji IRS wynoszącą 5,00%, a np. 5,20%. Wycena bieżącej wartości transakcji IRS opiera się o wyliczenia wartości bieżącej (czyli zdyskontowanej) przyszłych przepływów pieniężnych jednego ze strumieni transakcji IRS (np. opartych o stopę stałą) i odniesienie tej wartości do zdyskontowanej wartości drugiego ze strumieni (np. opartego o stopę zmienną). Głównym problemem jest tutaj określenie wartości przyszłych poziomów stawek zmiennych (np. WIBOR 1M), które są przecież nieznane. W tym celu należy wyliczyć wartość takich stawek z krzywej rentowności danej waluty i użyć ich do określenia zdyskontowanej wartości strumienia opartego o stawkę zmienną. Zgodnie z tym co zostało powiedziane powyżej stawka wartość IRS na chwilę zawarcia powinna wynosić 0, dlatego też poszukujemy takiej stawki stałej, po zastosowaniu której wartości strumienia opartego o stawkę zmienną i stawkę stałą będą równe. Oczywiście żadna z transakcji IRS w momencie zwarcia nie przyjmuje wartości 0, a wartość ujemną. Dzieje się tak na skutek kosztów transakcyjnych związanych z zamknięciem takiej transakcji na rynku swapowym i marży dostawców transakcji IRS. Zawierając transakcję IRS spekulacyjnie trzeba o tym fakcie pamiętać.